Aandacht voor kwetsbare groepen

Wettelijke milieunormen zijn erop gericht de algemene bevolking te beschermen.
Het is van belang extra aandacht te besteden aan kwetsbare groepen. Sommige mensen kunnen gevoeliger zijn dan de algemene bevolking. Of ze hebben te maken met risico's op meerdere gebieden: een stapeling van problematiek  en risicofactoren. 
Wijken met bewoners met gezondheidsachterstanden zijn vaak ook wijken waar de kwaliteit van woningen, beheer van de omgeving en de openbare ruimte minder goed is dan in  meer welgestelde wijken. Deze wijken liggen vaak langs drukke doorgaande (snel)wegen. Bij de (her)inrichting van de omgeving moet hier rekening mee worden gehouden. Participatie van kwetsbare groepen in het ontwerp van een omgevingsplan kan bijdragen aan een gezondere leefomgeving voor deze groepen en een optimale aansluiting op hun behoeften.

Kwetsbare groepen binnen de bevolking

Binnen de algemene bevolking zijn er groepen die gevoeliger zijn voor bijvoorbeeld luchtverontreiniging en geluid en hittestress. Het gaat daarbij om onder meer ouderen, kinderen en chronisch zieken.

Invloed van opleiding en inkomen op gezondheid

In Nederland bestaan grote verschillen in gezondheid tussen bevolkingsgroepen: zo is het verschil in levensverwachting tussen mensen met een lage en hoge opleiding ongeveer 7 jaar. Het verschil in levensverwachting in goede ervaren gezondheid is zelfs 18 jaar (VTV In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) rapporteert het RIVM elke vier jaar over de ontwikkeling van de volksgezondheid in Nederland. (In de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV) rapporteert het RIVM elke vier jaar over de ontwikkeling van de volksgezondheid in Nederland.), 2018).


Het verminderen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen is een belangrijke ambitie in zowel nationaal als lokaal gezondheidsbeleid. Deze verschillen blijken hardnekkig en complex. Zo zijn in achterstandswijken vaak ook problemen rondom wonen, de leefomgeving, zorg, werk, schulden, leren, integreren en veiligheid, die allemaal invloed hebben op gezondheid. Een brede aanpak is het meest kansrijk, waarbij ook aandacht is voor maatregelen gericht op een gezonde omgeving. 

Geografische verschillen in gezondheid

Het is bekend dat er grote verschillen in levensverwachting bestaan tussen landen. Die verschillen bestaan ook op kleinschaliger niveau, tussen gemeenten, wijken en buurten. Vaak is daarbij sprake van een stapeling van gezondheids- en andere problemen in bepaalde wijken. Denk daarbij aan factoren als een laag inkomen, werkloosheid, laag opleidingsniveau, ongunstige woon- en werkomstandigheden, een ongezonde leefstijl en helaas ook vaak een  minder gezonde leefomgeving.

Gezonde inrichting voor kwetsbare groepen

Bij de inrichting van de omgeving kan rekening worden gehouden met gevoelige groepen door bijvoorbeeld voldoende afstand te creëren tussen wegen en gevoelige bestemmingen zoals woningen, scholen, en verzorgingstehuizen,  door groene schoolpleinen aan te leggen en te zorgen voor voldoende bankjes in  de schaduw en aanleg van ommetjes bij verzorgingshuizen. Maar denk ook aan het niet projecteren van sociale woningbouw op de meest milieubelaste locaties  of door juist op andere onderdelen een plus te realiseren in de openbare ruimte.
Zie verder Gezondheid in Beeld om inzicht te krijgen in de regionale en lokale situatie en de verschillen met omliggende wijken, buurten, gemeenten en regio's. Trendscenario's over gezondheidsverschillen staan beschreven in de Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV 2018).