Groene leefomgeving - Introductie
Wat levert een groene leefomgeving op voor de gezondheid? Wat zijn aanbevelingen voor groen en gezond ontwerpen en inrichten van de openbare ruimte? Verder: ervaringen uit de praktijk (voorbeelden, film en bijeenkomst deskundigen) én data over groen.
Wat is een ‘groene’ leefomgeving?
Een leefomgeving kan ‘groen’ zijn op verschillende niveaus. In straten gaat het bijvoorbeeld om bomen, bloembakken, tuinen, groene gevels en groene daken. Op grotere schaal is ‘groen’ aanwezig in dorp, wijk of stad in o.a. plantsoenen, parken, openbare tuinen, natuurspeelplekken. En buiten de bebouwde kom zijn natuurgebieden de grootste aaneengesloten groene plekken. Al deze vormen van groen kunnen bijdragen aan het welzijn en de gezondheid.
Groen is gezond, hoe werkt dat?
Mensen die in een groene omgeving wonen hebben minder vaak last van hart- en vaatziekten, overgewicht of diabetes. Ook hebben ze vaak een betere mentale gezondheid. Groen leidt tot deze positieve effecten op de gezondheid via:
- bevorderen van herstel (o.a. van stress en depressie),
- bevorderen van gezond gedrag (bewegen, sociaal contact) en
- schade verminderen van milieufactoren (bijv. minder geluidsoverlast)
Mensen met een laag opleidingsniveau of inkomen lijken vooral baat bij groen te hebben. Maar groen kan ook risico’s met zich meebrengen en schade veroorzaken, bijvoorbeeld via pollen die allergieën kunnen veroorzaken. Of via infectieziekten die worden overgebracht door teken, muggen, knaagdieren en vogels. Dit zijn zaken om rekening mee te houden, maar de voordelen van groen wegen op tegen de nadelen.
Groen gunstig voor klimaatadaptatie en biodiversiteit
Een groene leefomgeving is niet alleen gunstig voor welzijn en gezondheid van bewoners. Er zijn meer voordelen: groen kan zorgen voor waterafvoer door de afwezigheid van bestrating, voor waterberging en verkoeling. Ook kan groen de biodiversiteit verrijken. Binnen meerdere beleidsthema’s kan groen dus oplossingen bieden.
Samenwerking tussen disciplines biedt kansen
Groene plekken om te bewegen, ontspannen en ontmoeten, daarvoor is ruimte nodig. Die ruimte is schaars in Nederland. De huidige woningbouwopgave en transities op het gebied van energie, mobiliteit en klimaat kunnen juist een reden zijn om nú te vergroenen. Woningbouw kan bijvoorbeeld gecombineerd worden met klimaatadaptatie en natuurinclusief bouwen. En er zijn meer mogelijkheden bij een integrale aanpak. Zorg daarom dat collega’s met verschillende expertises vanaf het begin betrokken zijn bij de ruimtelijke planvorming. Denk aan de afdelingen gezondheid, energie, klimaat, verkeer, woningbouw, ecologie en bodem. De laatste disciplines kunnen adviseren over keuze van plantensoorten, biodiversiteit en structuur van de bodem.
Met de instrumenten van de Omgevingswet kunnen gemeenten ruimtelijke plannen maken waarin de samenhang tussen al deze verschillende thema’s is opgenomen. Zo’n gezamenlijk plan kan er aan bijdragen dat een groene leefomgeving gunstige resultaten oplevert op alle terreinen.
Bewoners betrekken
Het is belangrijk in de ontwerpfase voor nieuw groen bewoners te betrekken en hun wensen en behoeften mee te nemen. Maak samen met de bewoners plannen voor de organisatie van activiteiten in het groen. Laat professionals zoals een buurtsportcoach of natuurorganisatie daarover in een vroeg stadium meedenken. Bijvoorbeeld over natuureducatie om mensen bewust te maken van de waarde van groen.
Gezond ontwerpen: voorwaarden voor gezond groen
Wil je met groen gezondheid bevorderen? Kijk dan op onze pagina Gezond Ontwerpen voor tips en aanbevelingen. Let in ieder geval op de voorwaarden voor gezond groen zoals nabijheid, toegankelijkheid of hoeveelheid, zodat voor iedereen voldoende groene plekken vanuit huis bereikbaar zijn. Verder moet groen ook voldoende kwaliteit bieden, aantrekkelijk zijn en divers. Andere randvoorwaarden zijn het uitnodigen tot ontspannen, ontmoeten en bewegen, en iedereen moet zich er veilig voelen. Maar vooral moet het aansluiten op de wensen en behoeften van de gebruikers.
Aan de slag met groen?
Kijk dan verder op deze themapagina: