In Zuidoost Drenthe startte in 2021 het project ‘Dorp in Beweging’ om bewoners lichamelijk en mentaal in beweging te krijgen. Vijf dorpen investeerden in fysieke voorzieningen én in het stimuleren van het gebruik ervan.
Luit Hummel, adviseur plattelandsontwikkeling van de Brede Overleggroep Kleine Dorpen (BOKD), vertelt over het project, samen met vertegenwoordigers van vier dorpsorganisaties Hary Lamberts, Henk Jongsma, Ria Voppen en Albert Koops.
Aanleiding voor ‘Dorp in Beweging’
De aanleiding voor het project ‘Dorp in Beweging’ is de gezondheidsachterstand in de voormalige veenkoloniën in Zuidoost Drenthe. Juist in deze regio is het belangrijk om de gezondheid van bewoners te bevorderen. Daarom stimuleert ‘Dorp in Beweging‘ lichamelijk bewegen en ontmoeten, binnen het project ‘fysiek en mentaal bewegen’. Er was ook een praktische aanleiding: gezamenlijk geld aanvragen was noodzakelijk, omdat subsidieverstrekker Leader een minimale besteding eiste. Individueel hadden de projecten daarom weinig kans, maar een gezamenlijke aanvraag vanuit meerdere dorpen leidde tot een voldoende hoog bedrag. Een bijkomend voordeel van het gezamenlijke project was dat de dorpen veel van elkaar konden leren en er een verrassende samenwerking ontstond. Zo inspireerde de dorpsmoestuin in het ene dorp het zorgcentrum in het andere dorp tot een grotere rol voor de groentetuin in hun beleeftuin. En bleek de manier van stimuleren van gebruik van de beweegroute op de ene locatie ook te werken bij al bestaande beweegtoestellen op een andere plek.
Investeren in voorzieningen én in gebruik
Het project ‘Dorp in Beweging’ bestaat uit twee onderdelen: investeringen in voorzieningen en -misschien nog wel belangrijker - in het duurzaam gebruik ervan. Sport Drenthe maakt voor het tweede onderdeel een activeringsplan. Daarin staan adviezen over het organiseren van trainingen en activiteiten op locaties die zijn ingericht voor fysiek bewegen.
Na toekenning van de subsidie gingen de vijf dorpen aan de slag gegaan met een fysieke voorziening in hun dorp. Dit leidde tot:
- een freerunbaan, een beachvolleybalvald en een MTB baan in Exloo,
- vier nieuwe wandelroutes in Dalen,
- een dorpsmoestuin voor jong en oud in Gasselternijveen,
- een beachvolleybalveld en huiskamerproject “Met Elkaor!” in 2de Exloërmond en
- een beleef- en beweegtuin in Nieuw-Schoonebeek.
Inmiddels gebruiken de inwoners de voorzieningen volop, alles is openbaar toegankelijk. Precieze cijfers zijn er niet, maar het is duidelijk dat de voorzieningen in een behoefte voorzien. Zo wordt het volleybalveld ook gebruikt door jeugd van buiten het dorp en toont het aantal scans van QR-codes langs de wandelroutes dat er veelvuldig gebruik van gemaakt wordt. In de beleef- en beweegtuin worden activiteiten georganiseerd, variërend van muziekoptredens tot fotografie-exposities. Zo wordt de tuin steeds meer een plek voor alle bewoners van Nieuw-Schoonebeek. Een persoonlijk verhaal illustreert het succes van de huiskamer in 2de Exloërmond. Daar zei een ernstig zieke inwoner: ‘Nu kan ik niet morgen niet naar de huiskamer… ’
Het succes van de voorzieningen zit ‘m in de sociale betrokkenheid van lokale vrijwilligers, de borging van onderhoud en beheer én het lokale karakter. Zo is de informatie over cultuur en historie die te beluisteren is langs één van de wandelroutes in Dalen ingesproken door Harm Dijkstra, een bekende Drent (in het Drents en in het Nederlands).
Tips van Luit Hummel
- Zorg voor werkelijke co-creatie, dat kan alleen als de gemeente zich beperkt tot faciliteren en het proces niet beïnvloedt.
- Draai het proces helemaal om: bewoners maken het plan en zorgen voor (financieel) draagvlak, de overheid begeleidt.
- Voorkom rompslomp rondom verantwoording van kosten, dit kost (te) veel tijd en in het ergste geval zelfs vrijwilligers.
- Maak gebruik van de kennis en ervaring van provinciale koepelorganisaties, zoals de BOKD. Zij zijn vertegenwoordigd in de landelijke vereniging van kleine kernen.
Rol Brede Overleggroep Kleine Dorpen
De Brede Overleggroep Kleine Dorpen (BOKD) is een maatschappelijke vereniging die zich inzet voor een vitaal en leefbaar platteland in Drenthe. Ongeveer 75% van de Drentse dorpen is aangesloten bij de BOKD, en dat geldt voor 80 tot 90% van de dorpshuizen. Sinds de oprichting van de BOKD in 1974 is de rol van de BOKD veranderd van belangenbehartiger tot adviseur. De vereniging treedt tegenwoordig vooral op als bemiddelaar tussen initiatiefnemers en gemeenten. In de rol van kennisdeler, verbinder en aanjager krijgt de BOKD met een kleine professionele staf veel voor elkaar. Dat komt omdat de BOKD haar kennis en ervaring bundelt en beschikt over een uitgebreide netwerk van vrijwilligers en gemeenten.
De BOKD coördineert in projecten zoals hierboven en adviseert dorpen onder andere over het maken van een omgevingsvisie en omgevingsplan.