Utrechtse ambitiewaarden geluid extra laag bij nieuwbouw

In het coalitieakkoord 2022-2026 ‘Investeren in Utrecht‘ is opgenomen dat bij nieuwe ontwikkelingen strengere geluidsnormen worden gehanteerd dan de landelijke wettelijke grenswaarden. In plaats van de grenswaarde van 70 dB mogen lokale wegen in de gemeente niet meer geluid produceren dan 68 dB. Dit geldt bij het bouwen van nieuwe woningen en bij de aanleg van gemeentelijke wegen. Deze ‘Utrechtse grenswaarde’ wordt nog strenger bij nieuwbouw in de zogenaamde uitleggebieden. Dan geldt een grenswaarde van 63 dB. Dat is het geval voor de Vinex-wijken van Utrecht zoals Leidsche Rijn en Vleuterweide. In Leidsche Rijn, waarvan de bouw begon in de jaren negentig, werd deze waarde vanaf het begin toegepast omdat toen sprake was van zowel nieuwe woningen als nieuwe wegen. En soms lukt het ook aan deze ambitiewaarde van 63 dB te voldoen bij nieuwbouw in de rest van Utrecht, zoals bij de stadswijk Cartesiusdriehoek.

Bron: Actieplan Geluid Utrecht 2018-2023

Discussie over scherpe grenswaarden

Een groot voordeel van strengere eisen, en afstand houden tot de landelijke norm van 70 dB, is dat er een marge wordt ingebouwd. Op die manier leiden veranderingen in de lokale situatie minder snel tot normoverschrijding en bijbehorende juridische verplichte maatregelen. Het levert dus speelruimte op, bijvoorbeeld voor wijzigingen in de verkeersstromen. Aan de andere kant kan een norm van 68 versus 63 dB ook leiden tot opvulling tot die norm op plekken waar het tot nu toe veel stiller was. Dit is dus iets om kritisch op te zijn.  

Elke woning een geluidluwe zijde

Naast eisen over de hoogte van grenswaarden staat in het Utrechtse beleid: ‘Elke woning moet een geluidsluwe zijde hebben, ook als er sprake is van meerdere geluidsbronnen’. Dat betekent dat nieuwe woningen alleen op een geluidbelaste locatie kunnen komen wanneer het ruimtelijk ontwerp ervoor zorgt dat er daadwerkelijk sprake is van minstens 1 stille zijde. Een huizenblok met een woontoren vlak langs een rijksweg, een gemeentelijke weg en het spoor? Dat lukt dan niet. De woningen op hoogte hebben dan geen geluidsluwe zijde. Wat vaak wel werkt is een binnentuin waar de geluidsniveaus lager zijn. Utrecht is kritisch over zogenaamde kunstmatige geluidsluwe zijdes, d.w.z. lamellen of een ‘comfort box’. Dat soort oplossingen voldoen niet aan de Utrechtse eisen van een geluidluwe zijde. Ook deze eisen zijn opgenomen in beleid.  

Sound-scaping

Naast maatregelen als snelheidsverlaging en het leggen van stiller asfalt, werkt Utrecht aan een voorbeeldenboek voor de toepassing van maatregelen als sound-scaping in de openbare ruimte. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het maskeren van onprettig geluid, veroorzaakt door verkeer of industrie, met aangenamere geluiden. Denk aan stromend water of voetstappen op een ‘knisperend’ grindpad of fluitende vogels. Een zorgvuldige keuze voor bepaalde bomen en struiken kan meer vogels aantrekken bijvoorbeeld. Op openbare plekken kan sound-scaping zorgen voor een positievere ervaring van geluid. Utrecht past dit toe o.a. in park Leeuwesteyn waar het ontwerp rekening houdt met een goede verdeling van rustige en levendige plekken. En op een plek nabij een drukke weg maskeert het klaterende geluid van een waterpartij de minder prettige verkeergeluiden.  

Behoud van stille plekken

Utrecht streeft naar het behoud van bestaande stille plekken. Zo worden er geen terrassen of andere horeca toegestaan in historische hofjes in de binnenstad. En op nieuwe plekken worden stille binnentuinen gecreëerd zoals op het Veemarktterrein. Deze zijn, in ieder geval gedeeltelijk, openbaar toegankelijk. Het is wel zaak om hier aantrekkelijke verblijfsplekken van te maken. Wanneer dit een parkeerplek wordt, hebben bewoners er geen baat bij. En voor iedere inwoner van Utrecht zou er binnen 10 minuten lopen een stille plek moeten zijn.  

Omgevingsplan én omgevingsprogramma nodig

De huidige ambities in de Beleidsnota Geluid en Trillingen, onderdeel van de omgevingsvisie, stonden in 2007 al in de eerste beleidsnota geluid van de gemeente Utrecht. Bijzonder is dat deze ambities 1 op 1 worden doorvertaald in planregels van het Utrechtse omgevingsplan. Op die manier wordt het geluidbeleid nu verankerd. Hierin worden details opgenomen o.a. over de eisen aan een geluidluwe gevel. Bij vergunningverlening wordt hierop getoetst. Details over de uitwerking worden vastgelegd in een omgevingsprogramma geluid. Daarin komt ook het wettelijk verplichte actieplan geluid. Vastleggen van doelen omtrent geluid in een omgevingsprogramma maakt het lokale beleid nog krachtiger, omdat hier – in tegenstelling tot beleid in het omgevingsplan – minder gemakkelijk gemotiveerd van kan worden afgeweken.